Lý thuyết: Hóa trị và công thức hóa học

1. Hóa trị

- Khi tạo thành phân tử hydrogen chloride, mỗi nguyên tử H và Cl góp 1 electron=> Đôi electron dùng chung giữa 2 nguyên tử=> H và Cl có hóa trị I

- Khi H kết hợp với O, mỗi nguyên tử H góp chung 1 electron, nguyên tử O góp chung 2 electron=> H có hóa trị I, O có hóa trị II

- Hóa trị của nguyên tố trong hợp chất cộng hóa trị = số electron mà nguyên tử nguyên tố đó góp chung với nguyên tử khác- Để xác định hóa trị của nguyên tố trong hợp chất cộng hóa trị, người ta dựa vào hóa trị của nguyên tố đã biết làm đơn vị (H hóa trị I, O hóa trị II)

2. Quy tắc hóa trị

Ví dụ:

- Phân tử H₂O

Nguyên tố	H	O
Hóa trị	I	II
Số nguyên tử	2	1
Tích hóa trị và số nguyên tử	I x 2 = II x 1

- Phân tử CO₂

Nguyên tố	C	O
Hóa trị	IV	II
Số nguyên tử	1	2
Tích hóa trị và số nguyên tử	IV x 1 = II x 2

3. Công thức hóa học

Công thức hóa học của đơn chất

- Biểu diễn bằng kí hiệu nguyên tố hóa học kèm theo chỉ số ghi ở bên dưới, bên phải kí hiệu

- Một số đơn chất phi kim thể khí (ở điều kiện thường) có công thức chung là A_x

Ví dụ:  H₂, O₂, Cl₂

- Đối với đơn chất kim loại, hạt hợp thành là nguyên tử nên kí hiệu hóa học của nguyên tố kim loại được coi là công thức hóa học của đơn chất kim loạiVí dụ: Na, K, Ba, Cu, Ni, Mg,…- Phi kim ở thể rắn, quy ước công thức hóa học là kí hiệu nguyên tố

Công thức hóa học của hợp chất

- Gồm kí hiệu hóa học của những nguyên tố tạo thành kèm chỉ số ở phía dưới, bên phải kí hiệu: A_xB_y

- Công thức hóa học cho biết thành phần nguyên tố và số lượng nguyên tử của mỗi nguyên tố có trong phân tử đó. Từ đó, có thể tính được khối lượng phân tử

4. Tính phần trăm nguyên tố trong hợp chất

- Với hợp chất A_xB_y෴, ta có:  \(\% A = \frac{{KLNT(A).x}}{{KLPT({A_x}{B_y})}}.100\% \)

- Tổng tất cả các phần trăm nguyên tố trong một phân tử luôn bằng 100%

5. Xác định công thức hóa học

Xác định công thức hóa học dựa vào phần trăm nguyên tố và khối lượng phân tử

Bước 1: Đặt công thức hóa học cần tìm (công thức tổng quát)Bước 2: Lập biểu thức tính phần trăm nguyên tố có trong hợp chấtBước 3: Xác định số nguyên tử của mỗi nguyên tố và viết công thức hóa học cần tìm

Xác định công thức hóa học dựa vào quy tắc hóa trị

Bước 1: Đặt công thức hóa học cần tìm (công thức tổng quát)Bước 2: Lập biểu thức tính dựa vào quy tắc hóa trị, chuyển thành tỉ lệ các chỉ số nguyên tửBước 3: Xác định số nguyên tử (những số nguyên đơn giản nhất, có tỉ lệ tối giản) và viết công thức hóa học cần tìm

Sơ đồ tư duy: